Mengenai Saya

Foto saya
Kendal, Jawa Tengah, Indonesia

Selasa, Januari 14

Geguritan

Alam sawegung
Geguritan

    Geguritan iku puisi Jawa gagrag anyar kang ora kaiket dening paugeran tinamtu. Cacahe larik, cacahe wanda, cacahe pada, tembung-tembung kang dipilih, kan surasane kabeh merdika utawa bebas. Gumantung net atine kang nggurit. Ana kang nganggo lelewane basa (gaya bahasa) tinamtu, uga ana kang biasa-biasa wae.

A. Maca lan nanggapi isine teks geguritan sarta niteni perangan-perangane

   Supaya bisa nemokake isine geguritan bisa dilakoni kanthi cara ing ngisor iki.

a. Maca kanthi premati, yen prelu dibolan-baleni.
b. Nggatekake ubungane larik siji lan sijine, banjur
    menehi tandha ngaso (/) utawa sigeg (//).
c. Golekana tegese tembung-tembung kang angel
    utawa aneh. Bisa tegese lugu, entar, utawa lambang.
d. Golekana pesen utawa amanat kang dikarepake
    dening panggurite.
e. Tambahana tembung utawa wanda saengga
    ukarane bisa cetha lan bisa ditemokake karepe.

    Menawa cara-cara kasebut wis kolakoni, mesthi bisa kotemokake isine geguritan. Kanthi mentes, apik, endah, mengkono, para siswa banjur bisa menehi panemu. Panemu iku bisa setuju (sarujuk), bisa ora setuju, bisa nyengkuyung, lan bisa menehi panemu kang sipate kosok Balen (berlawanan) .

Tuladhane geguritan :

Apa Bedane
dening Sudi Yatmono

Apa bedane prosa karo puisi
bedane ana ati

apa bedane ati karo gori
bedane mung prakara bumbune
bedane apa bumbune karo sing dibumboni
bedane rak mung ana ing wadhah

apa bedane wadhah karo seng diwadhahi
kuwi rak mung akal Pokal gaweane manungsa

lha apa bedane manungsa karo kewan
ah iku urusane Pangeran
(Mbangun Tuwuh, angka 138)


B. Nemokake tuntunan kang dikandhut ing teks geguritan lan njumbuhake karo kahanane bebrayan

     Geguritan iku umume digawe dening panggurite kanggo nuduhake rasa marang kahanan. Ana kang nggambarake rasa bungah, rasa sedhih, nggrantes utawa malah nggambarake rasa Serik kang kepati-pati marang kahanan. Mula saka iku, lumantar geguritan pamaca bisa nemokake tuntunan kang gegayutan karo kahanan.

C. Nulis geguritan nggunakake ragam basa kang jumbuh utawa cocog karo konteks lan pranatan utawa aturan

      Kaya kacetha ing ngarep menawa nulis geguritan iku merdika. Supaya ana gondhelan, prelu kogatekake bab-bab kaya mengkene.

a. Ora kaiket dening aturan utawa pranatan guru
    gatra, guru wilangan, guru lagu, lan sapanunggale.
b. Ngutamakke isi kang mentes, apik, endah, lan becik.
c. Bisa nggunakake lelewane basa (purwakanthi,
    baliswara, saroja, entar, lan sapanunggale).
d. Isine bisa pitutur, piweling, kritik, protes, nyindir,
    nggresah, pamundhut, kan sapanunggale.


Sumber  : Suyitno - L. Yuyun Dian Susanti - Irawan H.G.
Buku       : Gegaran Nyinau Basa Jawa 3 
Kelas       : XII SMA/SMK/MA
Penerbit : Yudhistira

3 komentar: